Dù bạn là sinh viên tìm việc làm thêm để trang trải cuộc sống, người lao động muốn đổi việc để phát triển sự nghiệp, hay đơn giản là tìm một công việc tay trái để gia tăng thu nhập, thì hành trình tìm việc luôn tiềm ẩn những rủi ro. Lừa đảo tuyển dụng không còn là những chiêu trò nghiệp dư, chúng đã tiến hóa thành những “chiến dịch” bài bản, tinh vi, sẵn sàng giăng bẫy bất cứ ai, bất cứ lúc nào.
Với trách nhiệm của một cơ sở giáo dục luôn đồng hành cùng người lao động, Trường Cao đẳng Công Thương miền Trung (MITC) mong muốn trang bị một số kỹ năng, giúp học sinh, sinh viên vững tâm trên con đường tìm kiếm cơ hội và bảo vệ an toàn cho chính mình.
Tại sao chúng ta dễ sập bẫy?
Hiểu được cách kẻ xấu thao túng tâm lý là bước đầu tiên để phòng tránh. Chúng thường sử dụng 4 “mồi câu” chính:
Mồi câu “Tiền dễ dàng”: Đánh vào nhu cầu kiếm tiền nhanh, giải quyết khó khăn tài chính trước mắt. Đây là chất xúc tác cho các bẫy “làm nhiệm vụ online”, “cộng tác viên”.
Mồi câu “Cơ hội lớn”: Vẽ ra viễn cảnh làm việc cho công ty danh tiếng, có một khởi đầu sự nghiệp như mơ. Đây là mồi câu cho các bẫy “mạo danh doanh nghiệp”.
Mồi câu “Sự cấp bách”: Tạo áp lực thời gian “chỉ còn 1 suất cuối”, “ưu đãi hôm nay” khiến bạn không kịp suy nghĩ, kiểm chứng.
Mồi câu “Sự đầu tư hợp lý”: Biến việc nộp tiền thành một khoản “đầu tư” nghe có vẻ chính đáng “phí đào tạo sẽ được hoàn lại”, “phí đồng phục”, …
Khi bạn nhận ra mình đang bị tác động bởi một trong bốn tâm lý trên, hãy lập tức bật chế độ cảnh giác cao độ.
Các kịch bản lừa đảo phổ biến hiện nay
Dưới đây là những kịch bản thực tế đang diễn ra, hãy xem chúng kết hợp các “mồi câu” ở trên như thế nào.
Kịch bản 1: “Nhiệm Vụ Online” đa cấp, mọi lứa tuổi đều có thể là nạn nhân. Bạn sẽ được mời vào các nhóm trên Telegram/WhatsApp để làm “nhiệm vụ” như like sản phẩm, theo dõi tài khoản, đánh giá app… để nhận hoa hồng. Bắt đầu bằng việc trả tiền sòng phẳng cho các nhiệm vụ nhỏ. Sau đó, chúng sẽ yêu cầu bạn nạp tiền để làm “nhiệm vụ trả phí” với lợi nhuận cao hơn. Khi số tiền lớn, chúng sẽ khóa tài khoản và biến mất.
Kịch bản 2: “Phòng Nhân sự giả mạo” & App độc hại. Bọn lừa đảo sẽ mạo danh công ty lớn, gửi email với tên miền gần giống (ví dụ: nhansu.congtyABC@gmail.com thay vì @congtyABC.com). Sau khi thông báo trúng tuyển, chúng yêu cầu bạn tải một ứng dụng “nội bộ” để chấm công hoặc nhận việc. App này thực chất là mã độc chiếm quyền điện thoại, đánh cắp mật khẩu ngân hàng.
Kịch bản 3: Bẫy “Hút Máu” Dữ Liệu Qua Form Ứng Tuyển. Để lấy được thông tin cá nhân của bạn, Bọn lừa đảo sẽ yêu cầu bạn cung cấp thông tin nhạy cảm như ảnh CCCD 2 mặt, video xác thực khuôn mặt, thông tin người thân, tài khoản ngân hàng … ngay từ vòng gửi CV. Mục đích thật là dùng dữ liệu của bạn để vay tiền qua app, đăng ký tài khoản ngân hàng “ma” để phục vụ các hoạt động phi pháp.
Kịch bản 4: Bẫy “Trung tâm môi giới việc làm”. Các trung tâm này hứa hẹn giới thiệu những công việc lương cao, ổn định. Họ yêu cầu bạn đóng một khoản “phí môi giới” hoặc “phí đảm bảo”. Sau khi nhận tiền, họ sẽ giới thiệu bạn đến những công ty không có thật, hoặc những công việc không đúng như cam kết, sau đó phủi bỏ trách nhiệm.
3 bước kiểm tra khi nộp đơn ứng tuyển
Các hình thức lừa đảo ngày càng tinh vi và biến hóa khôn lường. Để bảo vệ bản thân, bạn hãy biến ba lớp phòng vệ dưới đây thành phản xạ tự nhiên trong bất cứ hành trình tìm việc nào.
Đầu tiên, hãy thiết lập lớp khiên “Kiểm chứng” trước khi nộp đơn. Đừng bao giờ vội tin vào một tin tuyển dụng đơn lẻ, thay vào đó, hãy hóa thân thành một “thám tử” để xác minh doanh nghiệp. Bạn hãy tra cứu trên Google với cú pháp “[Tên công ty] hoặc [Số điện thoại] + lừa đảo” để xem các cảnh báo từ cộng đồng. Đồng thời, hãy kiểm tra mã số thuế và dùng bản đồ soi kỹ địa chỉ để chắc chắn đó là một văn phòng chuyên nghiệp chứ không phải địa chỉ “ma” hay một bãi đất trống.
Bước tiếp theo, hãy kích hoạt bộ lọc “Chất vấn” ngay trong quá trình phỏng vấn. Đừng ngại đặt câu hỏi, bởi sự minh bạch chính là thước đo uy tín của doanh nghiệp. Bạn hoàn toàn có quyền thẳng thắn đề cập đến các vấn đề cốt lõi như việc ký hợp đồng lao động, chế độ đóng Bảo hiểm xã hội, hay truy vấn nguồn gốc các khoản phí lạ. Nếu nhà tuyển dụng ấp úng về các quyền lợi hoặc yêu cầu đóng phí mà không ghi rõ trong hợp đồng, hãy đặt dấu hỏi lớn về độ tin cậy của họ.
Cuối cùng và quan trọng nhất là việc thiết lập những “Vạch đỏ” không nhân nhượng. Đây là giới hạn an toàn mà nếu nhà tuyển dụng yêu cầu bạn bước qua, hãy dứt khoát dừng lại và rời đi ngay lập tức. Tuyệt đối không chuyển tiền dưới bất kỳ hình thức nào, bởi nguyên tắc bất di bất dịch là người thuê lao động phải trả lương cho bạn, không bao giờ có chiều ngược lại. Bên cạnh đó, bạn không được gửi ảnh CCCD hai mặt hay video xác thực khuôn mặt qua mạng khi chưa gặp trực tiếp; không cài đặt các ứng dụng lạ không rõ nguồn gốc; và đặc biệt không đặt bút ký vào bất kỳ giấy tờ nào khi chưa đọc kỹ hoặc chưa hiểu rõ các điều khoản.
Hãy luôn nhớ rằng, cơ hội việc làm tốt luôn tồn tại, nhưng chúng không bao giờ đến từ sự mập mờ và những yêu cầu vô lý.
Trường Cao đẳng Công Thương miền Trung (MITC) luôn mở rộng vòng tay, sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ không chỉ sinh viên của trường mà cả cộng đồng người lao động. Hãy tìm đến chúng tôi nếu bạn cần một lời khuyên đáng tin cậy. Liên hệ ngay hotline: 086.929.1168 hoặc Zalo: https://zalo.me/mitcvn để được hỗ trợ tư vấn.
Bích Trâm
TT TS và QHDN
